Jak wybrać odpowiedniego specjalistę dla dziecka i nastolatka?
Zgłoszenie się z dzieckiem lub nastolatkiem do psychologa czy psychoterapeuty to ważna decyzja, której często towarzyszy wiele pytań i wątpliwości. Rodzice zastanawiają się, czy dany specjalista na pewno będzie odpowiedni, czy ich dziecko się przed nim otworzy, czy terapia rzeczywiście pomoże.
W tym artykule podpowiemy, na co warto zwrócić uwagę przy wyborze specjalisty dla młodego człowieka.
Kompetencje i kwalifikacje
Podstawą przy wyborze specjalisty dla dziecka lub nastolatka powinno być odpowiednie wykształcenie i przygotowanie zawodowe. Psycholog pracujący z dziećmi i młodzieżą powinien ukończyć 5-letnie studia psychologiczne i posiadać doświadczenie w pracy z tą grupą wiekową – najlepiej poparte dodatkowymi szkoleniami z zakresu rozwoju dziecka, diagnozy i metod pracy terapeutycznej.
Jeśli potrzebna jest psychoterapia, warto zwrócić uwagę czy dana osoba:
- ukończyła lub jest w trakcie całościowego szkolenia psychoterapeutycznego w jednym z uznanych nurtów (np. poznawczo-behawioralnym, systemowym, integracyjnym),
- regularnie uczestniczy w superwizji, czyli konsultuje swoją pracę z certyfikowanym superwizorem. Superwizja jest standardowym elementem doskonalenia zawodowego, której celem jest zapewnienie najwyższej jakości opieki oraz gwarancją, że terapeuta stale podnosi swoje kompetencje i dba o etykę i skuteczność swojej pracy,
- posiada wiedzę na temat specyfiki różnych zaburzeń psychicznych wieku rozwojowego, takich jak zaburzenia lękowe, depresja, ADHD, OCD, spektrum autyzmu czy problemy wychowawcze.
Zakres pomocy i obszary specjalizacji
Wybierając specjalistę dla dziecka lub nastolatka, warto zwrócić uwagę nie tylko na jego wykształcenie, ale przede wszystkim na to, czym konkretnie się zajmuje. Psycholodzy i psychoterapeuci mogą mieć różne obszary specjalizacji – nie każdy psycholog pracuje z tymi samymi trudnościami, ani w ten sam sposób.
Dobór odpowiedniego specjalisty może mieć istotny wpływ na skuteczność pomocy psychologicznej i komfort dziecka w procesie terapii.
Przy wyborze warto kierować się m.in.:
- Grupą wiekową z jaką pracuje specjalista – psychologowie mogą specjalizować się w pracy z osobami z różnych grup wiekowych. Inne potrzeby i wyzwania ma małe dziecko w wieku przedszkolnym, inne uczeń szkoły podstawowej, a jeszcze inne starszy nastolatek w okresie dojrzewania. Specjalista skoncentrowany na konkretnej grupie wiekowej zazwyczaj ma duże doświadczenie w pracy z typowymi trudnościami rozwojowymi dla danego etapu życia.
- Typowymi problemami z którymi pracuje – nie każdy psycholog czy terapeuta zajmuje się wszystkimi trudnościami, dlatego przed umówieniem wizyty warto zapytać czy dany specjalista zajmuje się trudnościami, które dotyczą Twojego dziecka.
Nie zawsze opiekun musi od razu wiedzieć z czym konkretnie dziecko się zmaga. Pierwsze spotkania służą temu, by wspólnie z rodzicem przyjrzeć się trudnościom dziecka i określić jakie wsparcie będzie najbardziej pomocne i ustalić kierunek dalszego działania.
Relacja i „chemia”
Choć trudno to zmierzyć – relacja między dzieckiem a specjalistą jest jednym z najważniejszych czynników skutecznej terapii. Nawet najlepsze metody i doświadczenie terapeuty nie przyniosą efektu, jeśli dziecko nie poczuje się bezpieczne, akceptowane i rozumiane.
Dziecko lub nastolatek nie musi być entuzjastyczne po pierwszym spotkaniu – to często zupełnie nowa, stresująca sytuacja, z którą trzeba się oswoić. Warto dać sobie i dziecku czas – 3,4 spotkania to często minimalny okres, by móc realnie ocenić, czy relacja zaczyna się budować.
Z drugiej strony, jeśli mimo kilku wizyt dziecko nadal wyraźnie nie chce uczestniczyć w spotkaniach lub sygnalizuje trudności w kontakcie z terapeutą, warto potraktować to poważnie. Nie każdy specjalista będzie odpowiedni dla każdego dziecka – i to jest całkowicie naturalne. To nie porażka żadnej ze stron, ale część procesu poszukiwania najwłaściwszej formy pomocy.
W takiej sytuacji dobrze jest porozmawiać otwarcie z terapeutą, przedstawić swoje obserwacje i trudności zgłaszane przez dziecko, a następnie wspólnie zastanowić się nad dalszymi krokami. Zmiana terapeuty nie oznacza rezygnacji z terapii – może być ważnym etapem na drodze do znalezienia osoby, przy której dziecko będzie mogło poczuć się swobodnie.
Gotowość do współpracy z rodzicami
W pracy z dziećmi i młodzieżą niezbędna jest współpraca z rodzicem – mogą one dotyczyć konsultacji wychowawczych, wspólnego ustalania celów terapii czy wprowadzania zmian w codziennym funkcjonowaniu dziecka w domu.
Warto zwrócić uwagę czy specjalista:
- utrzymuje jasną i otwartą komunikację z opiekunem,
- regularnie omawia postępy terapii oraz udziela wskazówek do pracy z dzieckiem poza gabinetem,
- informuje kiedy i w jakim zakresie zaangażowanie rodzica staje się kluczowe dla dalszego przebiegu terapii.
Taka współpraca wzmacnia efekty oddziaływań terapeutycznych i daje dziecku poczucie spójności oraz wsparcia także poza spotkaniami ze specjalistą.
Warto też pamiętać, że wraz z wiekiem dziecka – zwłaszcza w przypadku starszych nastolatków – udział rodzica w bezpośrednim kontakcie ze specjalistą zwykle stopniowo się zmniejsza, a większą rolę zaczyna odgrywać samodzielność młodej osoby w procesie terapeutycznym.
Gotowość do współpracy ze szkołą
W przypadku dzieci i nastolatków ogromną rolę w codziennym funkcjonowaniu odgrywa środowisko szkolne – to tam spędzają dużą część dnia, budują relacje, przeżywają sukcesy i porażki. Z tego względu ważne jest, aby specjalista był otwarty na kontakt i współpracę z nauczycielami, pedagogiem czy wychowawcą – zawsze za zgodą rodziców i z poszanowaniem zasad poufności. Taka współpraca może pomóc w lepszym zrozumieniu sytuacji dziecka i dopasowaniu wsparcia do jego rzeczywistych potrzeb.
Współpraca może obejmować:
- zebranie informacji dotyczących funkcjonowania dziecka w szkole,
- przekazanie zaleceń dotyczących wsparcia dziecka w szkole,
- konsultacje dla nauczycieli,
- przygotowanie opinii psychologicznej lub zaświadczenia potrzebnego do objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną,
- bieżący kontakt w sytuacjach kryzysowych lub wymagających wspólnego działania.
Taka współpraca zwiększa skuteczność terapii i pozwala tworzyć spójne środowisko wsparcia – zarówno w domu, jak i w szkole. Jeśli specjalista unika kontaktu ze szkołą lub nie oferuje takiej możliwości, warto to omówić.
Aspekty praktyczne – lokalizacja, dostępność, forma spotkań
Nie mniej istotne od kwalifikacji i podejścia terapeuty są kwestie organizacyjne, które wpływają na komfort całego procesu. Warto zwrócić uwagę na dostępność terminów – najlepiej tak dobrać godzinę spotkania, by dziecko nie musiało uczestniczyć w terapii w pośpiechu, tuż po szkole, zmęczone czy głodne. Zbyt napięty grafik może utrudniać zaangażowanie i skupienie podczas sesji.
Równie ważna jest lokalizacja – dobrze, jeśli gabinet znajduje się w miejscu, do którego można dojechać bez dużych trudności, co ułatwia regularność spotkań.
Dobrze dobrane warunki organizacyjne sprzyjają regularnemu uczestnictwu w terapii i zmniejszają stres związany z samym logistycznym aspektem korzystania ze wsparcia.
Podsumowanie
Wybór psychologa lub psychoterapeuty dla dziecka to decyzja, która może znacząco wpłynąć na jego rozwój i dobrostan emocjonalny. Warto kierować się nie tylko kwalifikacjami, ale też doświadczeniem, stylem pracy i gotowością do budowania relacji. Dobrze dobrany specjalista to nie tylko ktoś z wiedzą – to ktoś, kto potrafi stworzyć przestrzeń, w której młody człowiek będzie chciał i potrafił się otworzyć.
